Yazar: Dr. Öğr. Üyesi | İstanbul Sabahattin Zaim Üni., İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Sosyoloji Böl.
Liberal Düşünce Dergisi, Yıl: 27, Sayı:105, Kış 2022, ss. 135-146.

Öz
Gruplar arası ilişkilere etki eden mekanizmalardan biri sosyal ve politik bağlamın ürünü olan özcü bakış açılarıdır. Bu çalışmada Sünnilerin Aleviliği anlamaya çalışırken kullandıkları başlıca perspektiflerin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın bulguları ile ortaya çıkan perspektiflerden ilk ikisi sözü edilen özcü bakışa işaret etmektedir. Aleviliği herhangi bir referans noktasını sabit tutmaksızın çoklu tanımlamaları ile anlayanlar ise bu özcü bakışın dışında kalmaktadır. Kendisini Sünni Müslüman olarak tanımlayan kişilerin Alevilik hakkındaki düşüncelerinin irdelenmesi ile elde edilen bulgular sınıflandırılmış, “Türk, Müslüman ve Alevi” şeklinde üç başlıca referans noktası belirlenmiştir. Aleviliği anlamaya çalışırken ortak payda olarak Sünni İslam’a ya da Anadolu coğrafyasına referans verilmesi (içinde ya da dışında) Aleviliğin özgünlüğünün
ve içsel çeşitliliğinin görmezden gelinmesi ile neticelenmektedir. Aleviliği her bir içeri alma ya da dışarı atma girişimi, sosyal ve politik olarak modernleşme ve merkezileşme süreçlerinin bir uzantısı olarak ortaya çıksa da, güncel sosyal-politik mekanizmalarla desteklenmekte ve gruplar arası ilişkilerde etkili olmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Alevilik, Gruplar arası İlişkiler, Özcülük.

Three Different Perspectives of Sunnis Towards Alevism: Turk, Muslim, Alevi

Abstract
One of the mechanisms that affects intergroup relations is the essentialist perspective, which is the product of the social and political context. This study aims to determine the main perspectives used by Sunnis while trying to understand Alevism. The first two perspectives that emerged with the findings of the study align with the aforementioned essentialist view. Those who understand Alevism, however, with its multiple definitions, do not keep any reference point fixed and do not use this essentialist view. This study involves obtaining the thoughts about Alevism held by people who define themselves as Sunni Muslims; it then classifies those thoughts, and three main reference points were determined: “Turkish, Muslim, and Alevi”.
While trying to understand Alevism, those who refer to Sunni Islam or the Anatolian geography (inside or outside) overlook Alevism’s originality and internal diversity. Although each attempt to include or exclude Alevism emerges as an extension of
social and political modernization and centralization processes, it is supported by current social-political mechanisms and is effective in intergroup relations.

Keywords: Alevism, Inter-group Relations, Essentialism.