Yazar: Dr., Öğretim Üyesi | Polis Akademisi, Güvenlik Bilimleri Enstitüsü
Liberal Düşünce Dergisi, Yıl: 24, Sayı: 94, Bahar 2019, ss. 89-106.

Öz
Makalede tarihsel olarak Zeydiliğin politik bir hareket olarak ortaya çıkışına değinilmekte ve Haşimoğulların Emevilere karşı iktidar kavgasında Hz. Hüseyin’in kıyamından sonra ikinci büyük Haşimi kıyamı olarak görülmektedir. Zeydilik süreç içerisinde Mutezile itikadı ve Hanefi fıkhından beslenerek mezhepsel özellikler edinmiştir. İmamiyye gibi gaip imamlara değil somut insani özelliklere sahip cesur ve huruç başlatabilen imamların dini ideolojisi olan Zeydiyye inancı, iktidarları yıkmayı başaramayınca bölgeselleşmiştir. Hazar Denizinin güneyi ve İran’ın kuzeyindeki Taberistan, Deylem ve Gilan ile Yemen’de bölgeselleşerek yayılan Zeydiyye’nin İran kolu 16. ve 17.yy’da İmamiyye’nin güçlü nüfuzu altında erimiş fakat Yemen’deki kolu günümüze kadar ayakta kalmayı başarmıştır. 9.yy’dan beri süregelen ve 1962 yılında iç savaş ve devrim sonucunda sona eren Zeydi imamet 2004 yılında Seyyid soyundan Husi ailesi önderliğinde tekrardan huruç harekâtı başlatmış ve Suudi destekli Ali Abdullah Salih rejimi ile çatışmaya girişmiştir. 2011’den sonra başlayan iç savaş sonucunda Husiler İran ve Hizbullah tarafından desteklenmiş ve İmamiyye mezhebinin etkisi de Yemen’in Husi bölgelerinde yayılma imkânı bulmaya başlamıştır.

Anahtar Kelimeler: Zeydilik, İmamiyye, Yemen, Husi, İran.

The Rise of Zaydism in History and its Relation with Twelverism and Iran
Abstract
The article points out the rise of Zaydism as a political movement and regards it as the second Hashemite revolt against the Umayyads. Zaydism got the form of sectarian features benefiting from Mutazilite and Hanefite schools. Zaydism as an ideology of the revolt and courageous imams rather than Twelvers, who believed in millenarianism, aimed to overthrow the ruling regimes at first, but regionalized then. The Iranian branch of Zaydism expanded in Tabaristan, Daylam and Gilan, then dissolved under Twelver Shi’a in the 16th and 17th centuries but the Yemeni branch sustained until the present. Zaydi Imamate lasted from the 9th century to 1962 and was toppled by a republican revolt. A Zaydi revolt led by the Houthis broke out in 2004, and clashed with Saudi backed Abdullah Saleh regime. The Houthis were supported by Hezbollah and Iran during the civil war after the Arab Spring in 2011; and the influence of Twelver Shi’a found opportunity for expansion in Yemen.

Keywords: Zaydism, Twelver Shi’a, Yemen, Houthi, Iran.