Yazar: Dr., Araştırma Görevlisi | Kocatepe Üniversitesi Sosyoloji Bölümü
Doç. Dr. | Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Sosyoloji Bölümü
Liberal Düşünce Dergisi, Yıl: 29, Sayı:114, Bahar 2024, ss. 155-177.

Öz

Niyazi Berkes, Türkiye’de sosyal bilimlerin oluşumunun erken denebilecek bir döneminde, özellikle sosyoloji alanında önemli bir figürdür. Tarih, toplum, siyaset ve teoloji gibi geniş bir yelpazede eserler ortaya koymuş olmasına rağmen ilgi odağı hep toplumsal dönüşüm özelde de Türk modernleşmesi olmuştur. Bu odak noktasında tarihsel ve toplumsal bakış açısı ile döneminde fark yaratan eserler ortaya koymuştur. Türk Düşününde Batı Sorunu (1975) ve Türkiye’de Çağdaşlaşma (1964) bunların en başında gelenlerdendir. Türkiye’de sosyolojinin kurumsallaşması adına da önemli çabaları ve alanında ilk sayılabilecek çalışmaları ortaya koyan Berkes, ilk önce akademi içindeki pozisyonundan uzaklaştırılmış, sonrasında ise yurt dışında yaşamak zorunda kalmış ve ölümünden sonra da birçok yorumcusunun ortak kanaatidir ki unutulmuştur. Bu çalışma bu unutuluşu sorunsallaştırmakta ve onun Yusuf Akçura için yazdığı bir makaleden yola çıkarak unutuluşunun nedenlerini yas ve melankoli geriliminde soruşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Niyazi Berkes, Yusuf Akçura, Türk Modernleşmesi, Unutuluş, Yas ve Melankoli.

Forgetting Berkes: A Story of Forgetting in the Context of Mourning and Melancholia

Abstract

Niyazi Berkes is an important figure, especially in the field of sociology, in an early period of the formation of social sciences in Turkey. Although he has produced works on a wide range of subjects such as history, society, politics and theology, his focus has always been social transformation, especially Turkish modernization. In this focal point, he produced works that made a difference in his period with his historical and social perspective. The Problem of Westernization in Turkish Thought (1975) and Development of Secularism in Turkey (1964) are the most prominent among them. Berkes, who made significant efforts to institutionalize the science of sociology in Turkey and put forward studies that can be considered as the first examples in the field, was first removed from his position within the academy, then forced to live abroad. After his death, it is the common opinion of many commentators that he was forgotten. This study problematizes this forgetting and investigates the reasons for his oblivion, in the context of mourning and melancholia, setting out from an article he wrote for Yusuf Akçura.

Keywords: Niyazi Berkes, Yusuf Akçura, Turkish Modernization, Forgetting, Mourning and Melancholia.